Jak wygląda recykling i utylizacja modułów fotowoltaicznych?
W Polsce w 2024 r. działało już prawie 1,5 miliona prosumenckich instalacji fotowoltaicznych. Jednocześnie powstaje coraz więcej instalacji komercyjnych i farm PV. Wszystkie te rozwiązania są przyjazne środowisku – i to nie tylko w okresie eksploatacji. Sprawdź, jak wygląda recykling modułów fotowoltaicznych i jakie materiały da się odzyskać w tym procesie.
Dlaczego kwestia prawidłowej utylizacji i recyklingu modułów PV jest tak ważna?
Większość instalacji fotowoltaicznych w Polsce jest stosunkowo nowa – ma zaledwie kilka lat. Moduły fotowoltaiczne wyróżniają się długą żywotnością. Według deklaracji producentów to często nawet 25 lat, ale nie jest powiedziane, że w każdym przypadku przestaną działać po takim czasie.
Może zatem utylizacja i recykling modułów PV to kwestia, którą na razie nie musimy się przejmować? Rzeczywiście, problem na masową skalę pojawi się prawdopodobnie za kilkanaście lat, gdy wielu obecnych prosumentów będzie wymieniać moduły na nowe. Wówczas można się spodziewać, że do punktów składowania odpadów będą trafiały stopniowo miliony tego typu elektrośmieci.
Nie oznacza to jednak, że w tej chwili żadne elementy instalacji fotowoltaicznych nie są poddawane recyklingowi. Zdarza się, że ogniwa fotowoltaiczne pękają, że w modułach pojawiają się wady fabryczne lub uszkodzenia mechaniczne, na skutek których nie można ich już użytkować. Oznacza to jedno: warto już dziś wiedzieć, jak prawidłowo utylizować moduły fotowoltaiczne – bo taka potrzeba może pojawić się zupełnie niespodziewanie.
Prawidłowa utylizacja i recykling według przepisów
Dokumentem, który reguluje kwestię utylizacji i recyklingu modułów fotowoltaicznych na poziomie całej Unii Europejskiej, jest dyrektywa 2012/19/UE w sprawie zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego (WEEE). Zawiera ona szczegółowe standardy przetwarzania określonych rodzajów produktów, a także zalecenia dla zakładów zajmujących się takim przetwarzaniem. Dodatkowo zobowiązała kraje członkowskie do określenia własnych przepisów dotyczących tej kwestii.
W Polsce utylizacja i recykling modułów fotowoltaicznych podlegają ustawie o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym. Te elementy instalacji PV są zatem traktowane jak elektrośmieci. To oznacza, że po zakończeniu użytkowania należy je przekazać do punktu odbioru odpadów elektrycznych. Warto to zrobić nie tylko ze względu na przepisy. Dzięki oddaniu modułów we właściwe miejsce masz pewność, że nie wpłyną negatywnie na środowisko: nie będą zaśmiecać terenów zielonych czy nie zostaną zniszczone i porzucone przez osoby zbierające złom.
Gdzie przekazać zużyte moduły fotowoltaiczne?
Obowiązek tworzenia i prowadzenia punktu odbioru zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego dotyczy każdej gminy. Na pewno łatwo znajdziesz zatem takie miejsce w swojej okolicy. Moduły w większości przypadków należy przywieźć samodzielnie. Niektóre punkty oferują możliwość transportu, ale taka usługa jest dodatkowo płatna.
Warto pamiętać, że masz jeszcze jedną możliwość utylizacji modułów fotowoltaicznych. Zgodnie z prawem sprzedawca, od którego kupujesz nowy sprzęt, ma obowiązek przyjęcia starego (tego samego rodzaju) i zutylizowania go na własną rękę. Jeśli zatem nie pozbywasz się modułów, ale wymieniasz je na nowe, możesz skorzystać z takiej opcji.
Sprawdź również: Jakie są prawa i obowiązki posiadacza instalacji fotowoltaicznej?
Jak wygląda proces recyklingu modułów fotowoltaicznych?
Z punktu widzenia recyklingu moduły fotowoltaiczne są bardzo wartościowym zasobem. Szacuje się, że do odzyskania i ponownego wykorzystania nadaje się aż 90-95% niektórych materiałów.
Recykling modułów fotowoltaicznych przebiega w następujący sposób:
- demontowana jest rama w celu odzyskania elementów wykonanych z aluminium i szkła;
- usuwa się okablowanie i skrzynkę przyłączeniową;
- materiał jest cięty i zgniatany;
- pozostałe elementy modułu PV są poddawane działaniu bardzo wysokiej temperatury (do 500°C) – podczas tego procesu tworzywa sztuczne odparowują, a ogniwa wykonane z krzemu można poddać dalszej obróbce.
Z modułów fotowoltaicznych można odzyskać metal z ramek, szkło pokrywające ogniwa (do 95%), a także krzem z ogniw (80-90%).
Czy recykling modułów się opłaca?
Pozyskiwanie metali, a przede wszystkim znajdującego się w ogniwach fotowoltaicznych krzemu będzie z czasem coraz trudniejsze i coraz droższe. Warto szukać sposobów, by odzyskiwać te materiały – i recykling modułów fotowoltaicznych jest właśnie jednym z nich.
Można także spodziewać się, że branża fotowoltaiczna nadal będzie się rozwijała. To oznacza, że sprzedaż i produkcja modułów będą coraz wyższe. To rodzi potrzebę pozyskiwania nowych materiałów do wytwarzania ogniw, ram i innych elementów. Wiele z nich może być produkowanych z materiałów pochodzących z recyklingu. Dzięki temu jest duża szansa, że z czasem ceny modułów PV będą coraz niższe.
O opłacalności recyklingu fotowoltaiki warto myśleć także w kontekście środowiska. Co działoby się, gdyby moduły były utylizowane inaczej – po prostu umieszczane na składowiskach odpadów? Trafiałyby tam miliony zużytych urządzeń, które pod wpływem czynników atmosferycznych korodowałyby, niszczały, a znajdujące się w nich substancje (np. metale ciężkie) trafiałyby do gleby i wód podziemnych.
Ten czarny scenariusz nie musi się spełnić – właśnie dzięki recyklingowi. Taki proces jest opłacalny z dwóch perspektyw: tej finansowej i tej związanej z ochroną przyrody.
